اخلاص عمل

در تقریرات فلسفه امام، جلد ‏سوم آمده است: «هر چه انسان را به غیر خدا دعوت کند، شیطان است؛ اگر کسى گفت: بلند شو نماز بخوان تا از جهنم برهى، شیطان است و اگر گفت: نماز بخوان تا به بهشت و گلابى برسى، شیطان است، و لیکن هدایت رحمانى آن است که بگوید نماز بخوان تا به خدا برسى» (صفحه  ۱۲۰).

امام خمینی (ره) در کتاب آداب نماز یکى از آداب اصلی نیّت را که از مهمّات جمیع عبادات است «اخلاص» ذکر کرده و حقیقت آن را عبارت می داند از تصفیه نمودن عمل از شائبه غیر خدا. (صفحه ۱۶۰)

ایشان در همین کتاب، مراتب «اخلاص» را چنین ذکر می کنند:

«یکى از درجات اخلاص، تصفیه عمل است از رؤیت استحقاق ثواب و اجر. و در مقابل آن، شوب آن است به طلب اجر و رؤیت استحقاق مزد و ثواب. و این از یک مرتبه اعجاب به عمل خالى نیست، که سالک باید خود را از آن تخلیص کند. و این رؤیتِ استحقاق از نقصان معرفت به حال خود و حق خالق تعالى شأنه است؛ و این نیز از شجره خبیثه شیطانیّه است که به رؤیت خود و عمل خود و انّیّت و انانیّت برگردد. بیچاره انسان تا در حجاب رؤیت اعمال خویش است و آن را از خود مى‏داند و خود را متصرف در امر مى‏داند، از این مرض نجات پیدا نکند و به این تصفیه و تخلیص نائل نگردد. پس، سالک باید جهد کند و با ریاضات قلبیّه و سلوک عقلى و عرفانى به قلب بفهماند که جمیع اعمال از موهبات و نعمتهاى الهیّه است که حق تعالى به دست بنده اجرا فرموده. و چون توحید فعلى در دل سالک جاى گزین شد، عمل را از خود نداند، پس طلب ثواب نکند بلکه ثواب را تفضلْ و نعم را ابتدائى داند. درجه دیگر اخلاص، تصفیه عمل است از استکثار و خوشنودى به آن و اعتماد و دلبستگى بدان. و این نیز از مهمّات سلوک سالک است که او را از قافله سالکان الى اللَّه بازدارد و به سجن مظلم طبیعت محبوس کند. و این نیز از شجره خبیثه شیطانیّه روید، و از خودخواهى است که از ارث شیطانى مى‏باشد که خَلَقْتَنى مِنْ نارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طین گفت و این از جهل انسانى است به مقام خود و مقام معبود جلّت عظمته» (صفحه ۱۷۳).